494. Zeilende Westlanders zijn vandaag de monumenten

Het was heet, bloedheet op 10 september 2023. Voor de twaalfde keer werd de historische vaartocht met Zeilende Westlanders gevaren.

Het kwik liep op tot over de 30°C. Vanuit Schipluiden wordt de Delflandrace gehouden met monumentale platbodems, Zeilende Westlanders. Deze historische platbodems vervoerden vroeger goederen in de regio van Delfland en omstreken, maar voeren ook gerust met groenten, turf of steenkool naar Amsterdam. Een klein aantal van deze vaak meer dan 100 jaar oude vaartuigen worden door liefhebbers onderhouden. Stichtingen of particulieren die er de lol in hebben om deze schepen in de vaart te houden. Een zevental Westlanders streden dit keer om de eerste prijs van deze twaalfde Delflandrace.

Er zijn twee wedstrijddagen. Deze vallen, hoe toepasselijk, altijd in het weekend van de Monumentendagen. De uitslagen van de race op zaterdag en zondag tezamen bepalen uiteindelijk wie de winnaar is geworden.

Op zaterdag wordt traditiegetrouw het startschot gelost door de vereniging saluutbatterij Atkins. Een van de oudste re-enactorsverenigingen van Nederland. Het kanon wordt opgesteld naast de Paardenbrug in Schipluiden. Om de twee minuten, wanneer de schepen worden weggeschoten, ruik je de kruitdampen. Nadat het kanonschot is gelost, varen de vaartuigen in de richting van Vlaardingen.

Het gaat hier om ‘zeilende’ vaartuigen, echter wanneer er geen wind is wordt het een trekschuit. Lopend langs de kade worden de boten voortgetrokken. Verbonden met een lijn wordt deze aan scheepszijde veelal op enige hoogte aan een mast vastgemaakt zodat hij over bosschages en dergelijke heen loopt. Op scherpe hoeken, kruisingen van vaarten en dergelijke stonden doorgaans rolpalen waar de lijn buitenom werd geleid, om te voorkomen dat het schip de kant in werd getrokken. Dat is vandaag niet meer van toepassing. Met een groep van vier of vijf trekt men de schuit voort. Soms klimmend over een bootje langs de kant. Vaak jonge mannen en vrouwen die hun krachten bundelen en het schip op weg trekken.

Ik heb me opgegeven om met de EHBO-boot mee te varen. Samen met Ron, de mede EHBO-er, varend op de boot van Ben en Janneke, achter, naast of net voor de boten uit. Ik heb een petje op en mezelf flink ingesmeerd, verbranden kan je altijd nog. Met veel plezier kijk ik mijn ogen uit, niet alleen naar de zeilende schepen. Maar ook als de sloepjes, kleine vaartuigen, maar ook grotere jachten passeren. Mannen en vrouwen op de boot, bijna bloot, met tatoeages, vooral tatoeages, dikke buiken, jonge en oude schippers, kleine kinderen met en zonder zwemvest, alcohol drinken, proostend varen ze langs ons heen. Zuipschuiten met keiharde muziek, hutje bij mudje op elkaar, speedbootjes die veel te hard over het water glijden. Hier vaart voor een vermogen over Midden-Delflands wateren.

Terwijl we de trekschuiten voorbij varen, zien we de vermoeidheid opkomen. De stoere bikkels die met volle kracht zijn begonnen, zijn al snel gesloopt. Het weer, de zon, de temperatuur. Het nekt de jonge jagers. De temperatuur op mijn telefoon geeft 32°C aan.

Langzaamaan varen we richting Vlietzicht. De schepen pakken de Middenvliet. De jagers zijn aan boord gegaan. De zeilen worden gehesen. Er vindt een inhaalrace plaats tussen twee schepen. Fantastisch om te zien. Jagers spoelen hun shirt in het water om deze zeiknat weer aan te trekken. Het dek wordt geschrobd. Bij het overstappen is er wat bagger aan de schoenen blijven hangen. Dan is het laveren. 

Bij een afslag liggen drie meiden op hun supboard wat te chillen. Schippers die vragen om opzij te gaan worden genegeerd. Het komt nu aan op stuurmanskunst. Wanneer een van de schepen toch wat te dichtbij komt, kruipen ze wat in het riet.

Er is inmiddels een flink gat geslagen tussen de eerste twee en de vijf volgers. Bij het laatste schip is de fut eruit. Men doet het rustig aan. We blijven kijken bij de oversteek, op weg terug. Dat gaat over het algemeen goed, al nemen verschillende schippers van jachtjes het niet zo nauw met de snelheid en moet er flink worden uitgeweken.

Nadat ook de laatste boot de terugweg heeft aanvaard, gaat de wind wat liggen. Bij een van de schepen gaat de jaagploeg er weer af en besluit opnieuw te gaan jagen. Dat heeft resultaat. Ze passeren hun voorganger. En dan even later is ook bij hen de fut er uit. Het drinkwater is op. We gooien uit de EHBO-boot wat flesjes water op de kant. De vijfde jager, een meisje van een jaar of 14/15 kan het tempo niet meer bijhouden. Ze raakt achterop. Probeert hard te lopen, maar wandelen is sneller. We geven het advies om niet te gaan rennen en het wat rustiger aan te doen. Op een gegeven moment pakt ze het toch weer op.

Één van de schepen gaat het verder doen met de vaarboom. Zij hebben geen jagers. Aan beide zijden van de westlander loopt men de stok voortduwend. Ook zo kom je er.

We varen naar de jachthaven om zo de achterblijvende schepen aan te zien komen. Bij de Trambrug een tweetal gezinnen in een sloepje, waarvan de vaders met hun zonen van de brug afspringen. Twee zonen klimmen zelfs langs de ronde boog omhoog om daar vanaf te springen. Levensgevaarlijk en wat een voorbeeld van die vaders. Een kleine westlander met daarop wat jongelui, vaart bij ons langs, maar de man naast de man achter het stuur blijft omkijken. Na geschreeuw vanuit onze boot kan hij net op tijd zijn hoofd bukken. Het had een vreselijk ongeluk kunnen zijn, als we niet hadden opgelet.

We varen nog eenmaal terug. Wachten op de laatste boot. Als die bij ons voorbij is en we op onze vraag of het goed gaat een duim krijgen, tuffen ook wij naar de finish.

De boot wordt aan de kant gelegd. We bedanken Ben en Janneke voor de verzorging onderweg en wandelen richting finish. De speaker dankt de EHBO-vereniging voor hun inzet en vraagt een applaus. Dat krijgen we.

Inmiddels is iedereen binnen en kan de jury aan de slag voor de berekeningen, wie winnaar is geworden. Er zijn dag- en weekendprijzen. Na een goed half uur is men er na flink wat gepuzzel uit. Twee schepen hebben hetzelfde aantal punten behaald. Er is er echter één die het snelst was. De schipper en bemanning worden naar voren gehaald. Onder luid applaus krijgen zij de trofee, gemaakt door Tineke van Gils, door Jan Holtkamp uitgereikt. Het bleef nog even gezellig bij de Paardenbrug.

Zonder ongelukken was het weer een prachtige invulling van mijn zondag. Voor volgend jaar mag je me wederom oproepen, al zijn er voor het Monumentenweekend meer kapers op de kust.